تشخیص بیماری سلیاک ممکن است دشوار باشد چرا که ممکن است علائم متفاوتی ایجاد نماید. بیش از 200 علامت و نشانه برای بیماری سلیاک شناخته شده است که ممکن است در دستگاه گوارشی و سایر بخش‌های بدن اتفاق بیفتد. برخی افراد در کودکی علائم آن را نشان می‌دهند و برخی دیگر در بزرگسالی.
برخی افرادی که دچار بیماری سلیاک هستند، به ظاهر هیچ علامتی مشاهده نمیکنند اما نتیجه آزمایش خون بیماری سلیاک مثبت میشود. در برخی دیگر ممکن است در آزمایش خون بیماری سلیاک، نتیجه منفی باشد اما در نمونه برداری روده نتیجه مثبت به دست بیاید. با این حال تمام افرادی که دچار بیماری سلیاک هستند در خطر احتمال عوارض بلند مدت آن می‌باشند حتی اگر بیماری آنها هیچ علامتی نداشته باشد.
از کجا بدانیم کودکمان دچار بیماری سلیاک است؟
علائم و نشانه‌های بیماری سلیاک در کودکان به صورت زیر است:
- نفخ و درد شکم
- اسهال مزمن
- استفراغ
- یبوست
- رنگ پریدگی، بوی تعفن یا چرب بودن مدفوع
- کاهش وزن
- خستگی
- تحریک پذیری و مشکلات رفتاری
- نقص مینای دندان
- تأخیر در رشد و بلوغ
- کوتاهی قد
- عدم رشد مناسب
- اختلال بیش فعالی و کمبود توجه (ADHD)
علایم بیماری سلیاک در بزرگسالان کمتر گوارشی است و تنها یک سوم افراد دچار اسهال می‌شوند. علایم این بیماری در بزرگسالان به صورت زیر است:
- کم‌خونی بدون علت ناشی از کمبود آهن
- خستگی
- درد مفصل یا استخوان
- آرتروز
- پوکی استخوان یا کمبود تراکم استخوان (استئوپنی)
- اختلالات صفرا و کبد ( کبد چرب، ترانس آمینیت، کلانژیت اسکلروزان اولیه و غیره)
- افسردگی یا اضطراب
- نوروپاتی محیطی ( مور مور شدن، بی‌حسی یا درد در دست و پا)
- تشنج یا میگرن
- جا افتادن دوره های قاعدگی
- ناباروری یا سقط جنین مکرر
- آفت داخل دهان
- درماتیت هرپتی فرم
بیماری سلیاک کلاسیک، غیرکلاسیک و خاموش
بیماری سلیاک را می‌توان به دو نوع اصلی کلاسیک و غیرکلاسیک تقسیم بندی کرد.
در بیماری سلیاک کلاسیک: علائم سوء جذب از جمله اسهال، اسهال چرب (مدفوع چرب، متعفن و رنگ پریده) و کاهش وزن یا اختلال در رشد در کودکان. دیده میشود.
در بیماری سلیاک غیرکلاسیک: ممکن است بیماران بدون علائم مشخص سوء جذب بوده یا با علائم به ظاهر بی ارتباط، دچار مشکلات خفیف گوارشی باشند. ممکن است افراد این موارد را تجربه کنند: دل درد یا ورم شکم و یا علائم دیگری مانند آنمی کمبود آهن، خستگی مزمن، میگرن مزمن، نوروپاتی محیطی، هایپرترانس آمینازمی مزمن بدون علت (بالا بودن میزان آنزیمهای کبد)، کاهش تراکم استخوان،شکستگی استخوان و کمبود ویتامین (اسید فولیک و ویتامین ب 12)، تاخیر در اولین قاعدگی و یا یائسگی زود هنگام و ناباروری بدون علت، نقص مینای دندان، افسردگی و اضطراب، درماتیت هرپتی فرم ( تحریکات خارش پوست) و غیره.
بیماری سلیاک خاموش: این وضعیت، بیماری سلیاک بدون علامت نیز شناخته میشود. در این وضعیت بیماران ظاهراً هیچ مشکلی ندارند اما آسیب آتروفی پرزهای رودة کوچک را تجربه می‌کند. مطالعات نشان می‌دهد حتی اگر بیماران تصور می‌کنند هیچ نشانه ای از بیماری سلیاک ندارند، پس از شرایط رژیم سخت‌گیرانه بدون گلوتن بهبود می‌یابند و نفخ شکم، ورم و رفلاکس اسید در آنها کاهش می‌یابد.
خویشاوندان درجه یک بیمار حتی اگر هیچ نشانه ای از بیماری سلیاک ندارند باید همیشه تحت نظر قرار داشته باشد چرا که احتمال بیماری سلیاک در آنها یک در ده است.
به خاطر داشته باشید بیماری سلیاک به طرق مختلف در افراد مختلف تاثیر می‌گذرد.
حساسیت غیر سلیاکی به گلوتن
برخی از افراد ممکن است علائمی مشابه سلیاک مانند افسردگی، اختلال بیش فعالی و کمبود توجه، دل درد، نفخ ، اسهال، یبوست، سردرد، خستگی مزمن و درد مفصل یا استخوان را پس از مصرف غذای حاوی گلوتن تجربه کنند در حالی که آزمایش آنها برای بیماری سلیاک مثبت نیست. به این وضعیت حساسیت به گلوتن غیر سلیاکی یا حساسیت به گندم غیر سلیاکی گفته میشود. در این حالت با حذف گلوتن از رژیم غذایی علائم بهبود می‌یابد.