بسیاری از کودکان هنگام غذا خوردن پرخوری کرده و پس از آن از دل درد شکایت می‌کنند یا این که آرام شده و در گوشه ای ساکت و بی حال می‌نشینند. اگرچه بیشتر کودکان در نهایت به الگوی خوردن طبیعی و قابل پیش‌بینی می‌رسد و بیشتر موارد دل درد و مشکلات گوارشی کودکان برطرف می‌شود، اما برخی از مشکلات گوارشی در کودکان ممکن است نشانه مسئله جدی‌تر می‌باشد. بنابراین شناختن علائم هشدار دهنده مشکلات گوارشی جدی برای والدین امری ضروری است.
چه در صورتی که کودک دچار اسهال و استفراغ شده است چه در حالتی که فقط از درد شکم شکایت دارد، اگر نگران هستید تردید نکنید و با متخصص اطفال صحبت کنید. شما بهتر از هر کسی کودک خود را میشناسید بنابراین اگر مشکلی پیش آمده است که شما را نگران میکند حتما فورا او را به پزشک نشان دهید تا از سلامت او مطمئن شوید.
علائم هشدار دهنده مشکلات گوارشی جدی
بیشتر مشکلات گوارشی در کودکان خفیف بوده و خیلی زود برطرف می‌شود. در اینجا با علائمی آشنا می‌شوید که در صورت مشاهده آنها در کودک باید به پزشک مراجعه کنید.
- استفراغ
استفراغ در کودکان دلایل مختلفی دارد. بر اثر عفونت ویروسی، ناخوشی ناشی از حرکت، مسمومیت غذایی، تب، سرفه بیش از حد، خوردن بیش از حد، هیجان بیش از حد، اضطراب یا عصبی بودن کودک ممکن است دچار استفراغ شود. همچنین ممکن است علت استفراغ بیماری‌های جدی مانند مننژیت، آپاندیسیت و انسداد روده باشد. ممکن است همراه با استفراغ، اسهال، دل درد یا تب نیز تجربه شود.
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم: در صورتی که کودک شما بیش از یک مرتبه استفراغ کرده است، خون یا صفرا در استفراغ او مشاهده کرده اید یا کودک کمتر از شش سال سن دارد و بدن او نمی‌تواند مایعات را در شکم نگه دارد. برای کودکان بزرگ‌تر در صورتی که استفراغ بیش از دو مرتبه در طول روز اتفاق‌افتاده است یا در صورتی که خون و یا صفرا در استفراغ او مشاهده شده است به پزشک مراجعه کنید. همچنین در صورتی که تب، اسهال یا علائم بی آبی بدن (دهیدراته) دیده می‌شود باید به پزشک مراجعه کنید. علائم بی آبی بدن به صورت زیر است:
- کاهش ادرار
- خشکی لب‌ها
- کاهش انرژی
- ظاهر ناخوش
- درد شکم
دل درد در کودکان می‌تواند نشانگر مشکلات مختلفی باشد از جمله:
- یبوست
- اسهال
- مسمومیت غذایی
- آنفلونزای معده (گاستروانتریت)
- التهاب معده (گاستریت)
- پرخوری
مشکلات دیگری نیز وجود دارند که می‌توانند باعث دل درد در کودکان شود. برخی از عوامل کم متداولتر دل درد در کودکان به صورت زیر است:
- آلرژی‌های غذایی
- سندرم روده تحریک پذیر
- آپاندیسیت
- انسداد روده
- سینه پهلو (ذات الریه)
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم: اگر دل درد کودک شدید است یا بیش از دو هفته طول کشیده است باید به متخصص اطفال مراجعه کنید.
- یبوست و اسهال
عوامل زیادی می‌توانند باعث یبوست در کودکان شوند. رژیم غذایی کم فیبر، استرس آموزش کنترل دستشویی و توالت رفتن، کمبود مایعات یا فعالیت فیزیکی، سندرم روده تحریک پذیر، عادات بد دفع، دیابت یا برخی داروها می‌توانند باعث یبوست شوند. علائم یبوست به صورت زیر است
- دل درد
- کرامپ معده
- درد هنگام اجابت مزاج
- اجابت مزاج به دفعات کمتر از حد طبیعی
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم: در صورتی که خون در مدفوع وجود دارد باید به پزشک مراجعه کنید. همچنین در صورتی که کودک حداقل دو روز یک بار دفع مدفوع ندارد، در هنگام دفع درد دارد، خون در مدفوع وجود دارد یا در هنگام دفع بیشتر از حد طبیعی باید فشار وارد کند یا به اصطلاح زور بزند.
- رفلاکس معده (گِرد GERD)
رفلاکس معده به مری در کودکان بخصوص کودکان بسیار کم سن، وضعیتی شایع است. عوامل زیادی می‌توانند باعث برگشت محتوای اسیدی معده به مری (رفلاکس) شوند از جمله آلرژی و مشکلات مربوط به عضلة حلقوی انتهای مری (اسفنکتر).
چه زمانی به پزشک کمک کنیم: خوشبختانه رفلاکس به مرور زمان خود بهبود می‌یابد. همچنین می‌توانید از دادن غذاهای تحریک کننده معده مانند نعنا، شکلات و غذاهای چرب به کودک پرهیز کنید تا رفلاکس او بهبود یابد. علایم هشدار دهنده ای که می‌توانند نشانگر جدی بودن رفلاکس معده باشد به صورت زیر است:
- وزن گیری ضعیف
- کاهش اشتها
- استفراغ مایعات سبز یا زرد رنگ
- درد شکم یا سینه
- مشکلات تنفسی
- سرفه مزمن
- گریه یا بهانه گیری
- مشکلات بلع
- وسواس و بهانه گیری در غذا خوردن
وسواس در غذاخوردن در کودکان می‌تواند علامت هشدار دهنده مشکلات گوارشی در کودکان باشد. رفلاکس معده می‌تواند باعث بهانه گیری کودک در هنگام غذا خوردن شود، بو یا بافت غذا نیز می‌تواند باعث وسواس کودک در انتخاب غذا شود. همچنین عفونت دستگاه گوارشی و اسهال از جمله عوامل وسواس و بهانه گیری در هنگام غذا خوردن در کودکان است.
کم غذا خوردن می‌تواند نشانه نوعی اختلال خوردن مانند کم اشتهایی روانی (آنورکسی) و یا پرخوری روانی (بولیمی) باشد. این وضعیت در نوجوانان و جوانان بیشترین شیوع را دارد اما ممکن است در هر سنی حتی 5 سالگی دیده شود.
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم: اگر کودک وزن گیری ضعیف دارد، برخی غذاها را بالا می‌آورد، هنگام غذا خوردن دچار سوزش معده می‌شود یا در حین غذا یا پس از آن دل درد دارد باید به پزشک مراجعه کنید.
- سایر مشکلات گوارشی در کودکان
مشکلاتی که شیوع کمتری دارد اما می‌تواند باعث مشکلات گوارشی در کودکان شود به صورت زیر است:
- بیماری سلیاک
- انسداد روده
- مشکلات مادرزادی روده یا کبد
- التهاب پانکراس یا پانکراتیت
- هپاتیت
- بیماری کرون
- کولیت زخمی (اولسراتیو)
کودکان همیشه نمی‌توانند احساس خود را توضیح دهند، بنابراین در صورتی که نگران علائم و مشکلات گوارشی آنها هستید نباید تردید کنید، حتماً با پزشک در این زمینه صحبت کنید.
دوستدارشما دکتر بهروز مقدادی