به طور کلی ادرار از کلیه ها توسط مجاری میزنای (حالب) وارد مثانه می شود وبه دلیل شکل دریچه میزنای و مثانه، ادرار از مثانه وارد حالب نمیشود اگر به هر دلیل این اتفاق بیفتد و به صورت غیر طبیعی ادرار به حالب برگردد به آن رفلاکس ادراری گویند که این روند باعث بروز ناراحتی ها متعدد و نگران کننده می گرددو به دلیل مشکلاتی که برای کودکان به وجود می آورد یک بیماریهای پر اهمیت است و علت مراجعه بسیاری از والدین به متخصصین اطفال می باشد.
این بیماری باعث عفونت مثانه و کلیه می شود و به دنبال عفونت کلیه، به بافت کلیه آسیب وارد می شود و در70 درصد کودکانی که دارای عفونت ادراری میشوند مشاهده می شود. شیوع عفونت ادراری در کودکان زیر یکسال در پسرها دیده می شود و در پسرهایی که ختنه نشده اند ده برابر پسرهای ختنه شده می باشد که خود نشان دهنده این است که ختنه به کاهش عفونت ادراری کمک می کند ولی در سنین بیش از یکسال عفونت ادراری در دختران بیشتر است ودر 30 تا50 در صد دختران مشاهده می شود.
معمولاً باکتریهای موجود در دستگاه گوارش (خصوصا در کودکان ) مثانه را درگیر کرده و وارد مجاری ادراری می گردد که باعث بروز عفونت ادراری می شود، ریفلاکس کلیه خود با برگشت دادن ادرار به کلیه ها باعث بروز عفونت ادراری می گردد ولی باید دقت کرد امکان بروز ریفلاکس بدون علایم عفونت ادراری نیزوجود دارد.
علائم عفونت ادراری
در کودکان زیر دو سال همراه با تب، بی قراری، شکم درد و وزن نگرفتن یا کاهش وزن،بی حالی، بی اشتهایی، بوی بد ادرارو.. می باشد که با افزایش سن همراه با درد پهلو و سوزش ادرار، تکرر ادرار،تهوع و استفراغ هم می تواند همراه باشد
رفلاکس کلیه را بر اساس دلیل بروز آن به دو دسته اولیه و ثانویه میتوان تقسیم کرد
رفلاکس های مادرزادی از نوع اولیه می باشد که از زمان تولد به علت ناهنجاریی در محل اتصال حالب به مثانه به وجود می آید که باعث حرکت برعکس ادرار از مثانه به کلیه میگردد
عواملی همچون مسدود شدن خروجی مثانه به دلایلی همچون وجود تومورهای خوش خیم و بدخیم، توده های لگنی، یبوست شدید و سفت شدن مدفوع در راست روده، عفونتهای مکرر ادراری، اختلال در حرکت مثانه، انسداد در خروج ادرارو وجود دریچه خلف پیشابراه و....که مادرزادی نمی باشد را رفلاکس ثانویه گویند.
تشخیص رفلاکس ادراری
- آزمایش ادرار و کشت ادرار(گرفتن تمییز نمونه ادرار از کودک جهت انجام آزمایش بسیار مهم بوده ) که در صورت وجود مشکل تجویز آنتی بیوتیک انجام می شود
- گرفتن عکس رنگی از مثانه در موقع ادرارکردن(VCUG) که در این روش یک سوند ادراری وارد مثانه کودک می شود و از طریق آن مثانه پر از ماده حاجب می شود تا در رادیوگرافی قابل مشاهده باشد.در حالت طبیعی فقط مثانه پر می شود و ماده حاجب وارد حالب نمی شود ولی اگر کودک دچار مشکل باشد بسته به شدت رفلاکس ماده حاجب وارد حالب و کلیه ها می شود. پیشنهاد می شود بین انجام دو گرفتن عکس 18 ماه فاصله رعایت شود.
- یکی دیگر از روشهای تشخیص رفلاکس ادراری اسکن رادیونوکلئوئید (RNC)می باشد که میزان اشعه کمتراست ولی ارزش تشخیصی آن نیز کمتر می باشد اسکن (DMSA)میزان آسیب به بافت کلیه را نشان می دهد
به دلیل ارثی بودن بسیاری از موارد رفلاکس کلیه بررسی خواهر و برادر کودک نیز توصیه میگردد.
درمان معمول و موثر، مصرف آنتی بیوتیک می باشد که به دلیل امکان مقاوم شدن باکتری در مقابل دارو حتما باید تحت نظر پزشک انجام شود ولی در مواردی که بیمار دچار رفلاکس مزمن شود از جراحی نیز استفاده می گردد
رفلاکس در کودکان باید بسیار جدی گرفته شود زیرا عفونت مکرر ادراری و کلیه باعث به وجود آمدن اسکار و آسیب سلول های بافت کلیه می شود و نارسایی مزمن کلیه و حتی همودیالیز را به همراه خواهد داشت.
منتظر نظرات وانتقادات شما عزیزان هستیم.
باتشکر، مدیریت سایت دکتر مقدادی