نوزادان و شیرخواران مبتلا به رفلاکس معده بیش از سایر نوزادان و شیرخواران هم سن خود از درد گوش رنج می برند. علت این امر به خاطر تجمع مایع در گوش میانی و افزایش فشار داخل گوش میانی و در برخی موارد عفونت ثانویه ویروسی و میکروبی حفره گوش میانی می باشد که با درصد بالاتری نسبت به سایر کودکان در کودکان رفلاکسی اتفاق می افتد. از علل زمینه ساز این التهاب و تجمع مایع داخل گوش میانی (اوتیت سروز) به بسته بودن مجرای اشکی در درصد بالایی از نوزادان دارای رفلاکس معده که باعث خشکی بینی و عدم تهویه مناسب هوای داخل گوش میانی از طریق شیپور استاش (مجرای طبیعی اتصال دهنده گوش میانی به پشت حلق) میتوان اشاره نمود که در این شیرخواران به دلیل خشکی و بسته شدن مجرای شیپور استاش هوای داخل گوش میانی به تدریج جذب می شود و از آنجایی که عبور مجدد هوا به داخل گوش میانی با اختلال مواجه می گردد باعث می شود تا فشار داخل گوش میانی منفی شود و این امر منجر به تحریک اعصاب این منطقه از گوش و چسبندگی استخوانچه های گوش میانی به پرده گوش می شود و باعث احساس درد شدید در ناحیه گوش در کودک می گردد برای جلوگیری از این عارضه ماساژ مجرای اشکی و باز و مرطوب نگهداشتن مخاط بینی الزامی است و در صورت عدم موفقیت و ایجاد فشار منفی در گوش میانی استفاده از داروهای موضعی باز کننده بینی و بخور گرم و کمپرس گرم گوش باعث تخفیف و برطرف شدن درد می شود ولی در موارد مزمن و بد درمان شده گاه تعبیه قرقره (vt) داخل پرده گوش و کنترل عفونت ثانویه با استفاده از آنتی بیوتیک ها الزامی خواهد بود.
از سایر علل گوش درد در کودکان رفلاکسی به ورود شیر به گوش میانی از راه مجرای شیپور استاش می توان اشاره نمود که در این موارد نیز به علت آن که شیر ماده ای مغزی برای باکتری ها به شمار می رود وجود شیر داخل گوش میانی زمینه ساز رشد سریع میکروب ها و عفونت گوش می شود که دراین مورد نیز شیر دادن در وضعیت خوابیده و غیر شیبدار از سینه یا شیشه و یا برگشت شیر حاوی اسید معده از مری به بالای حلق و ورود ثانویه آن به داخل گوش میانی علت اصلی بروز این عارضه می باشد و در این موارد برطرف کردن عامل زمینه ای (خودداری از شیردهی در وضعیت خوابیده) و استفاده از آنتی بیوتیک های مناسب و با در نظر گرفتن زمان لازم برای تکمیل دوره درمان راه کنترل عفونت خواهد بود. از علل دیگر گوش درد در کودکان رفلاکسی به دردهای ارجاعی از گلو و پشت حلق میتوان اشاره نمود که در این مورد نیز به علت عصب گیری مشترک گوش میانی و حنجره و حلق هر عاملی که باعث تحریک عصب در ناحیه حلق کودک شود مانند سوختگی با اسید معده باعث احساس درد مشابه در گوش میانی کودک نیز خواهد شد که دراین مورد نیز برطرف کردن عامل زمینه ای و استفاده از مسکن های مجاز راه کنترل درد گوش خواهد بود.
از سایر علل گوش درد به زمینه آلرژی در بسیاری از کودکان رفلاکسی باید اشاره نمود که در این موارد مواد حساسیت زای محیط در زمان تماس با مخاط بینی و دهان کودک با ایجاد التهاب در مخاط های تنفسی که مجرای شیپور استاش نیز از آن دسته است باعث بسته شدن این مجرا و منفی شدن فشار داخل گوش میانی می گردند که این مورد نیز باعث درد شدید در گوش میانی همراه با احساس خارش در گوش می شود و دراین حالت شیرخوار علاوه بر بی قراری مرتباً صورت و گوش خود را چنگ می زند و یا موهای خود را بخصوص هنگام شیرخوردن می کشد که از این طریق خارش گوش را کاهش دهد و دراین مورد نیز رفع عامل زمینه ای، عدم استفاده از بالشت و پتوهای دارای پر و پشم طبیعی و پرهیز از گرد و خاک و پرز و کرک همزمان با استفاده از داروهای آنتی آلرژیک و برطرف کردن عفونت ثانویه گوش میانی را باید مد نظر داشت. در پایان لازم است به دو مورد مهم اشاره نمود.
ابتدا آن که حمام کردن و وارد شدن آب به داخل کانال گوش خارجی در هنگامی که پرده گوش سالم و فاقد سوراخ و پارگی می باشد دلیلی بر ورود آب به داخل گوش میانی نیست و نباید به این دلیل از استحمام کودک خودداری نمود و این که اب وارد گوش می شود وباعث عفونت داخل گوش می شود اعتقادی رایج ولی اشتباه است و دوم این که برای به حداقل رساندن عفونت ثانویه گوش میانی تکمیل واکسیناسیون رده دوم در شیرخواران بر علیه باکتری های مولد عفونت گوش تنها راه موثر، بی خطر، کم هزینه و منطقی برای پیشگیری از این عارضه می باشد.
دوستدار شما دکتر بهروز مقدادی