آسپیراسیون ریوی به معنای داخل شدن هر ماده ی غیر از هوا به داخل نای و متعاقباً ریه ها از راه گلو می باشد که با توجه به نوع و مقدار ماده ی وارد شده به داخل ریه ها می تواند باعث تحریکات خفیف ریوی با علایم سرفه و کبودی همراه قطع تنفس و درموارد شدید منجر به پنومونی (ذات الریه) و خفگی ناگهانی در فرد به علت انسداد کامل مجرای تنفسی گردد.
از آنجایی که نوزادان و شیرخواران مبتلا به رفلاکس معده به کرات دچار بالا آمدن محتویات معده به داخل مری و بدنبال آن حنجره می باشند. این کودکان در معرض آسپیراسیون ریوی مواد اسیدی معده می باشند که همانطور که ذکر شد می تواند بسته به میزان و دفعات آسپیراسیون در طول روز علایمی مانند سرفه های مداوم بخصوص در طول خواب و گرفتگی صدا به علت التهاب حنجره (حملات خروسک) و در موارد شدید و نادر عفونت ریوی و خفگی داشته باشد لذا لازم است والدین دارای نوزاد و شیرخوار مبتلا به رفلاکس معده ضمن آشنایی با این عارضه، راه های پیشگیری و اقدامات اورژانسی در هنگام برخورد با این عارضه را بشناسند.
توصیه های زیر در این خصوص می تواند کمک کننده باشد:
1-در نوزادان مبتلا به رفلاکس معده لازم است از پر شدن بیش از حد تحمل معده بدنبال پرخوری اجتناب گردد و بدین جهت توصیه می گردد در موارد تغذیه از سینه مدت شیردهی به 15 تا 20 دقیقه در هر بار شیردهی محدود شود و درموارد تغذیه با شیشه از سرشیشه های مناسب که اجازه ی خروج با فشار و حجم زیاد شیر را از شیشه نمی دهند و شیر به میزان کمتر از معمول توصیه شده برای نوزاد استفاده گردد. درصورتی که نوزاد هنگام شیرخوردن از سینه ی مادر دچار حملات خفیف سرفه یا کبودی می گردد (بخصوص در آغاز شیردهی) دوشیدن و دور ریختن ابتدای شیر قبل از سینه گرفتن نوزاد توسط مادر به کاهش فشار و حجم اولیه ی شیر خارج شده از سینه کمک می کند.
2-توصیه می گردد نوزادان و شیرخواران مبتلا به رفلاکس بروی سطوح شیب دار (زاویه ی 30درجه سر به سمت بالا) و خوابیده به پهلوی چپ و در جای خنک و سفت خوابانده شوند و از بالشت و تشک نرم برای خواباندن کودک استفاده نگردد.
3-توصیه می شود جهت پوشش کودکان مبتلا به رفلاکس معده از لباس های نخی و کمی گشاد و بدون بند و زیپ یا کش استفاده گردد تا در زمان لزوم به راحتی از بدن خارج گردند.
4-لازم است محل خواب نوزاد و شیرخوار در معرض دید و با نور کافی باشد تا در صورت استفراغ یا حالت خفگی به راحتی قابل دسترس و دید باشد.
5-بهتر است نوزادان وشیرخواران مبتلا بعد از شیردهی مدت 15 تا 20 دقیقه به حالت ایستاده در بغل نگهداشته شوند و بلافاصله در تخت گذاشته نشوند.
6- از شیردادن به حالت خوابیده و دراز کش بهتر است پرهیز نمایید و شیردهی را به صورت نشسته در بغل و با دید کافی نسبت به کودک انجام دهید.
7-در صورتی که به تشخیص پزشک برای شیرخوار داروی ضد رفلاکس تجویز شده است مصرف صحیح دارو و رعایت فاصله ی زمانی ذکر شده از مصرف دارو تا شیردهی رعایت گردد.
8-در صورتی که نوزاد یا شیرخوار دچار آسپیراسیون ریوی گردید با حفظ خونسردی لازم است کودک را به پهلو برگردانید و به آرامی بین دو کتف را ماساژ دهید و از بلند کردن کودک، سرپاکردن یا برعکس کردن کودک یا سعی در بازنمودن دهان با فشار خودداری نمایید. لازم است والدین کودکان مبتلا با مراجعه به سایت های راهنمای اقدامات اولیه با اصول و نحوه ی مقابله با آسپیراسیون و خارج نمودن اشیا و مواد وارد شده به ریه آشنا گردند.
در پایان این مبحث تاکید می گردد علایم شدید ریوی و خفگی ناشی از ریفلاکس بسیار نادر و درموارد کنترل نشده و شدید رفلاکس دیده می شود و رعایت اصول اولیه در کنترل رفلاکس و تغذیه ی کودکان مبتلا و مصرف داروهای تجویز شده توسط پزشک و آشنایی با اقدامات اولیه در خارج نمودن مواد وارد شده به ریه برای جلوگیری از این عارضه کافی و موثر خواهد بود.
با تشکر از توجه تان دوستدار شما دکتر بهروز مقدادی