کودکان در هر سنی که باشند ممکن است دچار بیماری ویروس کرونا جدید یا همان کووید ۱۹ شوند. اما بیشتر کودکانی که دچار این عفونت می شوند، معمولا شدت بیماری شان به اندازه به بزرگسالان نیست و برخی ممکن است اصلاً هیچ علامتی از بیماری نداشته باشند.
آگاهی داشتن از علائم بیماری ویروس کرونا در نوزادان و کودکان برای جلوگیری از انتقال آن به دیگران جهت مقابله با این بیماری اهمیت زیادی دارد.
چقدر احتمال دارد که کودک مبتلا به ویروس کرونا (کووید ۱۹) بیمار شود؟
اگر چه همه کودکان ممکن است دچار این بیماری شوند اما معمولاً به اندازه بزرگسالان بیماری آنها شدت نمی‌گیرد. به ندرت کودکان دچار علائم شدید ناشی از ویروس کرونای جدید می‌شوند. علی‌رغم شیوع زیاد آن در سرتاسر دنیا، کودکان بسیار کمی از این بیماری جان داده اند. مثلا بنا بر گزارش مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌های ایالات متحده آمریکا، در بین تقریباً ۱۵۰ هزار مورد کووید ۱۹ در آمریکا از ۱۲ فوریه تا ۲۲ آوریل، تنها حدود ۲۵۰۰ یا به عبارتی ۱.۷ درصد آن از کودکان بودند.
این آمار در کشورهای دیگر مانند چین و ایتالیا که شیوع بیماری بسیار گسترده بود نیز در همین حدود بود. همچنین در این بیماری آمار بستری کودکان بسیار کمتر از بزرگسالان بوده است.
با این حال افراد در هر سنی که باشند، اگر بیماری‌های زمینه ای مانند دیابت نوع دو داشته باشند بیشتر در خطر علائم شدید بیماری ویروس کرونای جدید قرار دارند. علاوه بر این کودکانی که بیماری قلبی مادرزادی، بیماری‌های ژنتیکی یا مشکلات پزشکی که بر دستگاه عصبی یا متابولیسم آنها تاثیر می‌گذارد دارند، در خطر بیشتر شدید شدن بیماری کرونا هستند.
چرا بدن کودکان در مقابل ویروس کرونا یا همان بیماری کووید ۱۹ متفاوت واکنش نشان میدهد؟
در واقع هنوز پاسخ این سوال مشخص نیست. برخی کارشناسان فکر می‌کنند ممکن است کودکان به این دلیل به شدت تحت تاثیر کووید ۱۹ قرار نمی گیرند که سایر ویروس های کرونا در جامعه گسترش دارد و باعث بیماری هایی مانند سرما خوردگی در کودکان میشود. از آنجایی که کودکان زیاد سرما می‌خورند، ممکن است بدن آنها پادتن هایی تولید کند که از آنها در مقابل ویروس کرونای جدید محافظت می‌کند. همچنین این امکان وجود دارد که دستگاه ایمنی کودکان به شکل متفاوتی نسبت به بزرگسالان با ویروس برخورد می‌کند و برخی از افراد بزرگسال به این دلیل در مقابل این ویروس به شدت بیمار می‌شوند که دستگاه ایمنی آنها بیش از حد فعال شده و واکنش نشان می دهد و به خود بدن آسیب وارد می‌کند. این اتفاق در کودکان کمتر رخ میدهد.
بیماری ویروس کرونا در نوزادان چگونه است؟
احتمال شدیدتر بودن بیماری کرونا در کودکان زیر یک سال بیشتر است اگر چه این اتفاق نادر است. علت افزایش احتمال شدیدتر بودن آن این است که احتمالاً سیستم ایمنی کودک ضعیفتر و مجاری تنفسی او کوچکتر است و این باعث میشود احتمال بروز مشکلات تنفسی در هنگام عفونت‌های ویروسی تنفسی بیشتر باشد.
در پژوهشی که بیش از ۲۱۰۰ کودک مشکوک به کرونا یا مبتلا به کرونا در چین را مورد مطالعه قرار داد مشخص شد در حدود ۱۱ درصد از نوزادان دچار کرونای شدید بودند. در حالی که نرخ کرونای شدید در کودکان ۱ تا ۵ ساله حدود ۷ درصد، در کودکان ۶ تا ۱۰ ساله ۴ درصد، در کودکان ۱۱ تا ۱۵ ساله ۴ درصد و برای نوجوانان ۱۶ سال به بالا ۳ درصد بود.
نوزادان ممکن است در حین تولد به این ویروس آلوده شوند یا در اثر قرار گیری در معرض فرد آلوده به ویروس بیمار شوند.
آکادمی متخصصان اطفال آمریکا توصیه می‌کند از نوزادانی که مادران آنها به کووید ۱۹ مبتلا یا مشکوک به آن بوده اند، مراقبت‌های ویژه به عمل بیاید. این مراقبت ها شامل جدا کردن کودک از مادر برای کاهش خطر عفونت، نظارت بر بدن کودک از نظر علائم عفونت و در صورت امکان انجام آزمایش کرونا از کودک است.
نوزادانی را که دچار بیماری کرونا هستند یا به علت عدم دسترسی به کیت‌های آزمایش نمی‌توان از آنها آزمایش گرفت و هیچ علامتی هم ندارند، می توان بسته به شرایط مرخص کرد. توصیه میشود پرستاران کودک با پوشیدن ماسک و شستشوی مرتب دست ها از خود محافظت کنند. مراقبت های پی در پی برای بررسی سلامت کودک خواه تلفنی باشد یا حضوری، به مدت ۱۴ روز لازم است.
نوزادانی که نتیجه آزمایش آنها منفی بوده است به خانه فرستاده می شوند. توصیه می شود تا زمان بهبودی مادر، تماس او با کودک به حداقل برسد. مادر باید از ماسک استفاده کرده مرتباً دستان خود را هنگام تماس با کودک بشوید.
علائم بیماری کرونا در کودکان
علائم این بیماری در کودکان و بزرگسالان مشابه است اما علائم کودکان معمولا خفیف تر و بیشتر شبیه سرماخوردگی است. بیشتر کودکان ظرف یکی دو هفته بهبود می یابند. این علائم ممکن است شامل این موارد باشد:
- تب
- آبریزش بینی
- سرفه
- خستگی بدن
- درد
- استفراغ
- اسهال
اگر فرزند شما علائم بیماری کرونا دارد و فکر می‌کنید ممکن است مبتلا شده باشد، از پزشک مشورت بخواهید. کودک را در خانه و دور از دیگران نگه دارید مگر این که بخواهید او را به بیمارستان ببرید. در صورت امکان اتاق سکونت کودک جدا از اتاق دیگران باشد و سرویس بهداشتی که استفاده می کند از سرویس بهداشتی مورد استفاده سایر اعضای خانواده جدا باشد.
عواملی که باعث می شوند پزشک به این نتیجه برسد که از کودک آزمایش کرونا بگیرد، بسته به محل زندگی شما تفاوت دارد. از جمله عوامل تاثیر گذار، علائمی است که کودک تجربه می کند، شدت آن ها و همچنین ارتباط کودک با کسی که مبتلا به این بیماری بوده است یا دو هفته گذشته به نواحی سفر کرده که این بیماری در آنجا شیوع دارد. همچنین اگر کودک در خطر شدیدتر بودن بیماری کرونا باشد احتمالاً از او آزمایش گرفته می شود.
آزمایش گرفتن از کودک برای بیماری کرونا
پس از این که کودک برای گرفتن آزمایش آماده شد، با پشتیبانی خود کودک را آرام کنید تا برای گرفتن آزمایش همکاری لازم را داشته باشد. توجه داشته باشید که ممکن است کودک علائمی از بیماری کرونا نشان ندهد اما در واقع مبتلا باشد.
پژوهشی که بر روی ۱۷۱ کودک مبتلا به بیماری کرونا در چین صورت گرفت نشان داد ۲۷ کودک یعنی تقریباً ۱۶ درصد از آنها هیچ علائمی از عفونت نداشتند. علاوه بر این پژوهشی بر روی ۳۶ کودک مبتلا به کووید ۱۹ در چین نشان داد تقریبا نیمی از کودکان هیچ علائمی از این بیماری نداشتند.
برخی پژوهش های اخیر نشان می دهد این ویروس ممکن است بیشتر توسط کودکان و بزرگسالانی منتقل شود که علائم ندارند. به همین علت رعایت توصیه های پزشکان برای پیشگیری از بیماری بسیار مهم است.
سندروم التهابی چند سیستمی در کودکان چیست؟
سندروم التهابی چند سیستمی در کودکان (Multisystem inflammatory syndrome in children (MIS-C وضعیت پزشکی جدی است که در آن چند بخش از بدن مانند قلب، رگ های خونی، کلیه ها، دستگاه گوارش، مغز، پوست یا چشم ها دچار التهاب می شوند. التهاب معمولاً شامل ورم است که اغلب با سرخی و درد عضو نیز همراه است. شواهد نشان می دهند بسیاری از این کودکان در گذشته ویروس کووید ۱۹ آلوده شده اند چرا که نتیجه آزمایش پادتن (آنتی بادی در آنها مثبت است.
علائم و نشانه های احتمالی سندروم التهابی چند سیستمی در کودکان عبارتند از:
- تبی که ۲۴ ساعت طول میکشد
- استفراغ
- اسهال
- درد معده
- ضایعات پوستی
- سرخی چشم‌ها
- سرخی یا ورم لبها و زبان
- احساس خستگی غیر معمول
- سرخی یا ورم کف دست یا پا
آن دسته از علائم سندروم التهابی چند سیستمی در کودکان که نیاز به مراقبت های اورژانسی دارد عبارتند از:
- عدم توانایی بیدار شدن یا بیدار ماندن
- تنگی نفس
- درد یا فشار در سینه که برطرف نمی شود
- گیجی
- کبودی لبها یا صورت
- دل درد شدید
کودک هر یک از علائم هشدار دهنده را نشان میدهد یا به شدت بیمار است او را به نزدیکترین بیمارستان برسانید یا با اورژانس تماس بگیرید. اگر کودک شدیدا بیمار نیست اما علائمی دیگر و یا علائم سندروم التهابی چند سیستمی را نشان می دهد، فوراً با پزشک تماس بگیرید.
توصیه هایی برای پیشگیری از ابتلا به بیماری کرونا
- دستان خود را تمیز نگه دارید. حداقل به مدت ۲۰ ثانیه دستان خود را با آب و صابون بشویید. اگر آب و صابون در دسترس ندارید از شوینده دست که حاوی حداقل ۶۰ درصد الکل باشد به جای آن می توانید استفاده کنید. دهان و بینی خود را هنگام عطسه یا سرفه با دستمال کاغذی یا داخل آرنج بپوشانید. دستمال کاغذی استفاده شده را در سطل آشغال بیندازید و دستان خود را بشویید. از تماس دستها با چشم بینی و دهان پرهیز کنید.
- بلافاصله پس از برگشتن کودک به خانه از او بخواهید دستان خود را با روش صحیح بشوید. همچنین هر بار پس از رفتن به توالت و پیش از غذا خوردن یا آماده کردن غذا باید دستان خود را بشوید. به کودکان کم سن نشان بدهید چگونه با مالیدن دست های صابونی به هم حباب های کوچک صابون تولید می شود. همچنین به آنها یاد بدهید کف صابون را بین انگشت ها و نوک انگشت ها و مچ دست نیز بمالند. مراقب باشید پشت دستها را فراموش نکنند.
- کودک را تشویق کنید هنگام شستن دست ها، آهنگی را بخواند که ۲۰ ثانیه طول میکشد تا متوجه شود به اندازه کافی دستان خود را شسته است.
- فاصله اجتماعی را رعایت کنید از تماس نزدیک (کمتر از ۲ متر) با دیگران پرهیز کنید. بیرون رفتن از منزل را تا حد ممکن محدود کنید. هنگامی که بیرون می روید در صورت امکان کودک را در خانه بگذارید. از آنجایی که کسانی که علائم بیماری کرونا را ندارند هم میتوانند ناقل این بیماری باشند، به کودک اجازه ندهید به خانه دوستان خود برود، حتی اگر به نظر می‌رسد خانواده او مبتلا نیستند. فاصله ای که باید کودک رعایت کند را با اندازه در یا تخت یا دوچرخه، به او نشان بدهید. اجازه ندهید کودک از وسایل بازی یا تفریحی استفاده کند که با دیگران مشترک است یا در آنها نمی تواند فاصله مناسب با دیگران را رعایت کند. مهمانی ها و دیدارهای سالمندان را به زمانی دیگر موکول کنید و سعی کنید تا جایی که می توانید ارتباط ها را به تماس های تلفنی یا تماس‌های تصویری محدود کنید.
- محیط خانه را تمیز و ضد عفونی کنید. سعی کنید هر روز فضاهایی از خانه را که مشترک است و زیاد لمس می شود مانند ریموت کنترل تلویزیون و کولر، پیش خان، کابینت ها، دسته های صندلی، دستگیره های در، کلید و پریزها، گوشی های همراه، گوشی تلفن، میز کار و هر سطح دیگری که فکر می کنید زیاد با آن تماس دارید را تمیز و ضد عفونی کنید. برای تمیز کردن اسباب بازیها و هر چیز دیگری که کودک ممکن است در دهان بگذارد از آب و صابون استفاده کنید. ملحفه ها و رختخواب کودک را بشویید. پس از دست زدن به رختخواب کودک، دستان خود را بشویید. اگر از کودک مبتلا به کرونا مراقبت می‌کنید دستان خود را پس از تعویض پوشک یا تماس با رختخواب با هر وسیله دیگر متعلق به او بشویید.
- ماسک بزنید. توصیه می شود در مکان های عمومی مانند مغازه ها، فروشگاهها، بانک ها، اداره ها و غیره ماسک بزنید چرا که در این مکان ها پرهیز از تماس نزدیک با دیگران و حفظ فاصله دو متری سخت است. بر اساس گزارش های مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری های آمریکا، داده ها نشان می دهند افراد مبتلا به کووید ۱۹ پیش از این که خود از بیماری‌شان خبر داشته باشند، ویروس را به دیگران سرایت می دهند. اگر کودک شما بالای دو سال سن دارد، هنگام بیرون رفتن اگر به اماکن عمومی می روید ماسک پارچه ای برای او بزنید.
- توجه داشته باشید برای کودکان زیر دوسال نباید ماسک صورت بزنید. همچنین برای کودکانی که مشکل تنفسی دارند یا کودکانی که بیماری دارند که توانایی در آوردن ماسک را از آنها می گیرد، ماسک نزنید.
دوستدار شما دکتر بهروز مقدادی
گردآوری و ترجمه دکتر بهروز مقدادی