اکثر والدین فکر میکنند کودک تپل با گونه های آویزان جذابیت و شیرینی بیشتری دارد اما نمیدانند چربی اضافی در کودکان دلبندشان می تواند به بهای مشکلاتی در سلامتی آنها تمام شود. تقریبا یک نفر از هر چهار کودک یا نوجوان در کشورهای توسعه یافته اضافه وزن دارد. وزن اضافی کودک را در خطر مشکلات جدی از جمله دیابت، مشکلات قلبی و آسم قرار میدهد. چاقی در کودکان عوارض احساسی عاطفی نیز دارد. کودکانی که چاق هستند اغلب در بازی و فعالیت های ورزشی از همسالان خود عقب می مانند، ممکن است در بازی کودکان دیگر آنها را کنار بگذارند یا مسخره کنند. این باعث کاهش اعتماد به نفس کودک و تصور منفی از خود و حتی افسردگی میشود.
اگر کودک با اضافه وزن خود مشکل دارد، احساس تنهایی میکند یا از دیگران کناره گیری میکند نا امید نشوید، میتوانید به کودک کمک کنید به وزن سالم برسد. تشخیص مشکل اضافه وزن و چاقی در کودکان هر چه زودتر انجام شود، احتمال عوارض جدی در بزرگسالی کمتر میشود. میتوانید با درگیر کردن همه اعضای خانواده و همکاری آنها، به حل مشکل وزن کودک و برگرداندن سلامت بدنی و روانی به او کمک کنید.
به خاطر داشته باشید باید به کودک بفهمانید وزن او هر چه که باشد، او را دوست دارید و وزن هیچ تاثیری بر عشق شما نسبت به او نخواهد داشت.
از کجا بدانم فرزندم اضافه وزن دارد؟
کودکان با نرخ متفاوتی رشد میکنند بنابراین همیشه تشخیص اضافه وزن در کودکان آسان نیست. شاخص توده بدنی یا بی ام آی (BMI) با اندازه گیری قد و وزن به دست می آید و تخمینی از مقدار چربی بدن میدهد. با این حال شاخص توده بدنی معمولا برای تشخیص چربی اضافی بدن دقیق نیست و در کودکان ممکن است شما را به اشتباه بیندازد چون کودک ممکن است در دوره رشد سریع قرار داشته باشد.
بهتر است برای این که بدانید کودک اضافه وزن دارد یا وزن او طبیعی است، طی یک بازه زمانی چندین مرتبه او را نزد پزشک ببرید تا قد و وزن او را اندازه بگیرد و روی منحنی رشد علامت گذاری کند تا مشخص شود وضعیت رشد او چگونه است.
چه عواملی باعث چاقی درکودکان میشوند؟
مهمترین قدم در کاهش کم کردن وزن اضافی کودک این است که بدانید چرا از ابتدا چاق شده است؟ بیشتر موارد چاقی کودکان به علت خوردن بیش از حد و تحرک کم است. کودکان برای رشد سالم نیاز به غذا دارند اما اگر کالری که دریافت میکنند بیشتر از کالری باشد که میسوزانند، دچار اضافه وزن میشوند.
دلایل چاقی درکودکان عبارتند از:
- خانواده پرمشغله است و فرصت پختن غذاهای سالم ندارد یا کودک به دفعات غذای بیرون میخورد
- دسترسی به غذاهای پرکالری مانند فست فود آسان است
- حجم هر پرس غذای کودک زیاد است
- کودک شیرینی جات زیادی به صورت خوراکی یا نوشیدنی مصرف میکند
- کودک زمان زیادی را صرف فعالیت بدنی نمیکند و بیشتر به بازی های کامپیوتری یا تلویزیون مشغول است
شایعات وباورهای نادرست درمورد چاقی کودکان
- بسیاری تصور میکنند چاقی ژنتیکی است و کاری نمیتوان برای آن انجام داد
خیر چنین نیست. اگر چه ژنتیک بر وزن ما تاثیر میگذارد اما این نقش کوچکی در این معادله ایفا میکند. درست است که برخی کودکان بیشتر از دیگران مستعد چاقی هستند اما این به این معنی نیست که هر کاری بکنند چاق میشوند. بیشتر کودکان اگر فعالیت بدنی کافی داشته باشند و غذای سالم و به اندازه بخورند مشکلی در وزن نخواهند داشت. ژنها باعث چاقی نمیشوند بلکه فقط میتوانند باعث شوند در صورت دریافت کالری اضافی، احتمال ذخیره کردن چربی بیشتر شود.
- برخی تصور میکنند همه کودکانی که اضافه وزن دارند باید رژیم لاغری بگیرند
چنین نیست. تنها پزشک باید مشخص کند کودک نیاز به رژیم لاغری برای کاهش وزن دارد یا نه. درمان چاقی کودکان معمولا کاهش وزن نیست بلکه متوقف کردن یا کند کردن افزایش وزن باعث میشود همزمان با رشد کودک به وزن ایده آل برسد.
- برخی تصور میکنند چاقی کودکان مهم نیست و کودک بزرگ که میشود لاغر میشود
چاقی کودکان در دنیای امروزی اگر چه همیشه باعث نمیشود فرد در بزرگسالی هم چاق شود اما احتمال چاقی بزرگسالی را تا حد چشمگیری بالا میبرد. اکثر کودکانی که در سنین پیش دبستانی یا دبستان اضافه وزن دارند در نوجوانی نیز اضافه وزن دارند. در بیشتر کودکان با بزرگ شدن مشکل چاقی برطرف نمیشود.
چگونه به کاهش وزن کودک کمک کنم؟
در مورد رژیم غذایی غنی کودکان بیشتر بخوانید
- از همه خانواده بخواهید در این زمینه شما را یاری کنند. زمان بیشتری را با فرزند خود صرف کنید. سعی کنید اعتماد به نفس به او بدهید تا به ایجاد تغییرات مثبت تشویق شود.
- خود باید الگوی خوبی برای کودکان خود باشید. اگر کودک شما را در حال خوردن میوه و سبزیجات، تحرک و ورزش و عادات غذایی سالم ببیند، یاد میگیرد.
- در مورد غذاهای سالم با کودک صحبت کنید. هر بار که غذای سالمی میخورید، در مورد آن به کودک توضیح بدهید و یه لقمه به او پیشنهاد کنید.
- هنگام آماده کردن غذاهای سالم از کودک به نحوی کمک بگیرید که در جریان آشپزی قرار بگیرد و برایش جذاب شود. مثلا میتوانید از او بخواهید ظرف سالاد خود را هر طور که دوست دارد تزئین کند.
- هر روز هر طور که میتوانید ورزش کنید. برای ورزش یا فعالیت کودک را همراه خود ببرید.
- اوقات فراغت را به بازی و فعالیت سر کنید. از تماشای زیاد تلویزیون یا نشستن پشت کامپیوتر پرهیز کنید. به جای آن سعی کنید کارهای دیگری که کودک را هم درگیر میکند انجام دهید.
- مراقب منابع قند پنهان باشید. بسیاری از خوراکیها حاوی قند هستند اما طعم شیرین ندارند مانند سس کچاپ.
- برنامه غذایی منظم برای خانواده بچینید. کودکان باید یاد بگیرند در زمانهای مشخصی غذا بخورند تا رو به خوردن خوراکیهای ارزان و پرکالری نیاورند.
- برای آشپزی از روغنهای غیر اشباع و سالم مانند روغن زیتون استفاده کنید.
- غذاهای کم چرب تر انتخاب کنید و از خوراکیهای چرب سالم مانند مغزهای درختی، تخمه ها، ماهی های چرب، بذر کتان، سویا به جای چربیهای ناسالم بهره ببرید.
- مصرف شیرینی جات را کامل قدغن نکنید. بلکه سعی کنید مقدار آنها را محدود کرده و هنگام انتخاب، انواع کم شکر تر را برگزینید.
- مصرف آب میوه ها، نوشابه و چای شیرین را محدود کنید. نوشیدنیهایی که حاوی قند هستند کالری بیشتری جذب بدن میکنند.
- به کودک میوه زیاد بدهید. میوه ها را در اشکال مختلف بدهید تا کودک بیشتر ترغیب شود. مثلا میتوان میوه را به شکل اسموتی، پوره، بستنی، معجون و غیره تهیه کرد و به عنوان میان وعده به کودک داد.
- بشقاب کوچکتری به کودک اختصاص بدهید. غذا در بشقاب کوچکتر، بیشتر به نظر میرسد.
کسب اطلاعات بیشتر در مورد لاغری و کمبود وزن کودکان