اختلال رشد در بچه ها  

زمانی گفته میشود که کودک اختلال رشد دارد که به استانداردهای شناخته شده رشد نرسیده باشد. اختلال رشد یک بیماری یا اختلال نیست بلکه وضعیتی را توصیف میکند که در آن کودک سوء تغذیه دارد و کالری مورد نیاز خود را دریافت نمیکند یا نمیتواند جذب کند.  
یک نمونه از اختلال رشد بچه ها کمبود وزن دائمی کودک (نسبت به سن) است. معمولا پزشک اختلال رشد را در سالهای نوزادی کودک تشخیص میدهد.  
کودک مشخص میکند وزن ایده آل کودک باید چقدر باشد و آن را با وزنی که در حال حاضر دارد (با توجه با قد ، سن و جنسیت او) مقایسه میکند. کودکانی که به رشد مورد نظر نمیرسند، معمولا وزن پایین تر از ایده آل خود دارند. ممکن است کودک نرخ رشد (با در نظر گرفتن وزن و قد) ثابت داشته باشد در حالی که باید رشد او صعودی باشد.  

 چه کودکانی بیشتر دچار اختلال رشد میشوند؟  

عوامل زمینه ساز نرسیدن کودک به رشد مورد نظر عبارتند از:  

• سندرم داون  

• فلج مغزی  

• بیماری قلبی  

• عفونت  

• آلرژی به شیر  

• فیبروز کیستیک  

• بیماری سلیاک  

• بیماری رفلاکس اسید  

کودکانی که مشکلات پزشکی جدی در سالهای ابتدایی زندگی دارند ممکن است به رشد مناسب نرسند. کودکانی که زودرس متولد میشوند و وزن کمی در بدو تولد دارند نیز ممکن است نتوانند به رشد مناسب برسند.  

متداول ترین عامل اختلال رشد در بچه ها عدم مصرف کالری های کافی است. عوامل دیگری که در ضعف تغذیه او نقش دارند عبارتند از:  

• عادات غذایی بد  

• سوء استفاده فیزیکی از کودک  

• آسیب های روانی  

• رها شدن کودک به حال خود  

• مشکلات روانی مانند افسردگی  

• عوامل دیگری مانند فقر  

علائم اختلال رشد در بچه ها چیست؟  

به طور کلی وقتی که وزن کودک زیر صدک سوم در جدول رشد استاندارد قرار میگیرد کودک دچار اختلال رشد است. تغییر در نرخ رشد نیز یکی از نشانگرهای اختلال رشد است. مثلا اگر کودک خوب رشد کرده است اما اکنون رشد او ثابت شده است ممکن است دچار اختلال رشد شده باشد.  
کودک ممکن است نرخ رشد غیر ثابت داشته باشد. برخی از کودکانی که به رشد متناسب با سن خود نمیرسند علائم زیر را دارند:  

• کمبود وزن  

• تاخیر در رسیدن به نقاط عطف رشد مانند سینه خیز رفتن، غلت زدن، چهار دست و پا رفتن یا حرف زدن  

• ناتوانی های یادگیری  

• عدم بروز هیجاناتی مانند خندیدن یا برقراری ارتباط بصری  

• تاخیر در رشد حرکتی  

• خستگی  

• تحریک پذیری  

• تاخیر در بلوغ در نوجوانان  

 در چه صورت باید به پزشک مراجعه کنم؟  

چکاپ های منظم کودک باعث میشود به موقع متوجه مشکل شوید و از اختلال رشد جلوگیری کنید. چکاپ باید از دوران بارداری شروع شود و تا رسیدن کودک به بلوغ ادامه پیدا کند. پزشک مرتبا رشد کودک را روی جدول رشد ثبت میکند تا نرخ رشد او را تحت نظر داشته باشد.  
کودکی که دچار اختلال رشد میشود ممکن است در مقایسه با کودکان هم سن و هم جنس خود کوچکتر باشد. الگوی رشد این کودکان ممکن است ثابت باشد یا تغییر کند. بنابراین باید با پزشک کودک دائما در ارتباط باشید تا تحلیل دقیقی از وضعیت رشد او داشته باشید.  
از آنجایی که کودک به رشد مورد نظر نمیرسد ممکن است دچار تاخیر در رشد فیزیکی، روانی یا هیجانی شده و این تاخیر ماندگار باشد. بنابراین نظارت بر وضعیت سلامتی کودک را دست کم نگیرید.  

اختلال رشد در بچه ها چگونه تشخیص داده میشود؟

انجام برخی آزمایشها باعث میشود بتوان عامل تاخیر در رشد و تاثیر عوامل مختلف بر آن را تشخیص داد. این آزمایشها عبارتند از:  

• آزمایش خون  

• آزمایش ادرار  

• عکس اشعه ایکس  

• غربالگری رشد  

توصیه میشود کودکان از 2 تا 20 سالگی از نظر وضعیت رشد تحت نظر باشند.  

چه روشهای درمانی برای اختلال رشد در بچه ها وجود دارد؟  

درمان بستگی به عوامل زیر دارد:  

• شدت علائم  

• وضعیت سلامت عمومی کودک  

• ترجیح والدین  

• محیط خانواده  

• عامل اختلال رشد  

برخی موارد اختلال رشد بچه ها ممکن است با درمان عامل زمینه ای، برطرف شود. اگر اختلال رشد نیاز به مراقبت بیشتر دارد پزشک ممکن است مکمل های غذایی یا رژیم غذایی مخصوصی برای او تجویز نماید.  
اگر اختلال رشد با محیط زندگی کودک در ارتباط است ممکن است پزشک با خدمات اجتماعی تماس بگیرد. مراقبتهای بیمارستانی میتواند به تغذیه کودک در موارد شدید سوء تغذیه، کمک کند.  
پس از این که رشد کودک به سطح طبیعی رسید، ممکن است نیاز به کمک در رشد فیزیکی و روانی وجود داشته باشد. در این صورت فیزیوتراپی، گفتار درمانی، کار درمانی و مشاوره تغذیه از جمله کمکهایی است که میتوان به این کودکان داشت.  

آینده کودکانی که اختلال رشد دارند چه میشود؟  

اگر کودک زودتر تحت درمان قرار بگیرد میتواند رشد طبیعی خود را داشته باشد و هیچ مشکل جدی برای سلامت او ایجاد نمیشود. اما اگر درمان صورت نگیرد ممکن است عوارض دراز مدت یا ماندگار زیر اتفاق بیفتد:  

• ناتوانی های یادگیری  

• مشکلات احساسی هیجانی  

• محدود ماندن رشد  

اگر متوجه شده اید کودکتان در غذا خوردن مشکل دارد یا به نظر میرسد خوب وزن نمیگیرد یا حتی وزن کم میکند او را نزد پزشک ببرید.  

دوستدار شما دکتر بهروز مقدادی 

منبع :  سایت دکتر بهروز مقدادی