تشخیص کوتاهی قد در کودکان  

برای ارزیابی و مدیریت کودکان کوتاه قد متخصص اطفال باید راهبردهایی مناسبی داشته باشد چرا که این وضعیت یکی از شایعترین دلایل مراجعه والدین به متخصص اطفال است. مهمترین پیش شرط ارزیابی درست کوتاهی قد در کودکان، این است که بدانیم حد نرمال چقدر است. بیشتر عوامل مرتبط با بیماری کوتاهی قد با سرنخ هایی در سابقه بیمار یا معاینه همراه هستند. عواملی که باید ارزیابی دقیق و جزئی تر کودک کوتاه قد را به دنبال داشته باشند عبارتند از احساس ناخوشی، مشخصه های بدریختی ، کندی رشد و اندازه کوچک علیرغم نرمال بودن صدک وزن. کودک کوتاه قد سالم که بر اساس اندازه والدین و خانواده به درستی رشد میکند، جای نگرانی ندارد.  

 مقدمه  

تنها در درصد کمی از کودکان کوتاه قد (قد کمتر از 2 نمره انحراف معیار زیر نمره متوسط (کمتر از صدک دوم) یک عامل پاتولوژی شناسایی میشود. تشخیص غالبا بدون نیاز به بررسیهای بیشتر صورت میگیرد. در اینجا به برخی از مشخصه های کلیدی که نشان میدهند کودک سالم است و مشکلی برای مراجعه ندارد، اشاره میشود. همچنین برخی نشانگرهای عوامل پاتولوژی عامل کوتاهی قد و برنامه بررسی های جامع، مطرح میشود. از همین چهارچوب میتوان برای توضیح منطق ارزیابی و تشخیص برای خانواده استفاده کرد. نمونه بالینی شرح میدهد چگونه چهارچوب توضیح داده شده باید استفاده شود.  

 ارزیابی اولیه

هر چه قد کودک از متوسط جمعیت همسن او فاصله بیشتری داشته باشد، احتمال مشکل پزشکی بیشتر میشود. تخمین زده میشود حدود یک نفر از هر پنج کودکی که قد کمتر از 2 نمره انحراف معیار پایینتر از متوسط دارند (صدک دوم)، و حدود نصف کودکانی که قد کمتر از 3 نمره انحراف معیار پایینتر از متوسط دارند، یک بیماری عامل اندازه کوچک آنها است.  
اندازه دقیق آن بستگی به ماهیت جمعیت مورد مطالعه و استانداردهای مرجع مورد استفاده دارد. همینطور هر چه رشد کودک کندتر باشد، احتمال این که علت پزشکی عامل کوتاهی قد او باشد بیشتر میشود. قد کنونی کودک با اندازه گیری های قبلی باید بر روی جدول مرجع مناسبی ترسیم شود و با میزان هدف به دست آمده از قد والدین مقایسه گردد. احتمال عامل پزشکی در کودکان کوتاه قدی که والدین کوتاهتر دارند با کودکانی با همان اندازه که والدین بلند قدتری دارند متفاوت است. بسیاری از جدولهای امروزی جزئیات بیشتری از این ارتباط دارند اما نقطه ای که نیمه راه بین قد پدر و مادر بر روی جدول صدک است برای به دست آوردن دامنه قدی که انتظار میرود بیشتر کودکان زوجها داشته باشند، استفاده میشود.

پدیده بهبود تدریجی که بر اساس آن والدین کوتاه قد تمایل دارند کودکانی داشته باشند که به کوتاهی آنها نباشند، نیز باید مد نظر قرار بگیرد. در برخی از استانداردها اصلاحاتی صورت گرفته است که که این مورد را در بر میگیرد تا قد هدف بر اساس قد والدین را محاسبه نماید. نشان دادن جدول رشد به کودک و والدین و توضیح دادن درباره نحوه مقایسه قد کودک با متوسط جمعیت و میزان مورد انتظار بر اساس قد والدین، مفید است.  
شماری از سوالات اساسی به عنوان بخشی از ارزیابی های اولیه پرسیده میشود. آگاهی از اندازه وزن کودک در هنگام تولد، میتواند در مشخص کردن ارتباط کوتاهی قد کودک با رشد ضعسف در رحم (آیا کودک نسبت به سن بارداری در زمان تولد کوچک بوده است یا خیر) مفید واقع شود. در سن 4 سالگی حدود 10 درصد از کودکانی که با وزن کم در هنگام تولد به دنیا آمده اند بدون جهش رشد محسوسی، کوتاه قد می مانند. کودکانی که در هنگام تولد وزن خیلی کمی داشته اند بیشتر در خطر این الگوی رشد قرار دارند. پی بردن به این که آیا کودک خوب است یا نه بسیار مهم است، اگر چه ممکن است نظر کودک با نظر والدین همخوانی نداشته باشد.  

بیشتر بدانید: علت کم شدن وزن کودک

قد و رشد خطی در اوایل کودکی  

نوزادان ممکن است به دلایل فیزیولوژی در دو تا سه سال اول زندگی خود از قد مورد انتظار عبور کنند (در مورد کودکان زیر دو سال به جای قد، از اصطلاح طول استفاده میشود) و این در کنار مشکلات مرتبط با به دست آوردن اندازه های دقیق در کودک بسیار کم سن میتواند باعث شود تفسیر داده های رشد در این زمان چالش برانگیز باشد. تغذیه یکی از نکات کلیدی تعیین کننده رشد در دوران نوزادی است و وضعیت تغذیه مولفه محوری در ارزیابی رشد به شمار می آید. هورمون رشد تعیین کننده اصلی سرعت قد در زمان بلوغ کودک است. کودکان با کمبود ایزوله هورمون رشد ، قد و وزن مشابه کودکانی دارند که از زمان تولد وزن نرمال داشته اند اما در سن دو سالگی کوتاه قد میشوند.  

 ارزیابی کودک پس از نوزادی  

پس از دوران نوزادی و پیش از بلوغ، کودک سالم به موزات صدک مرجع رشد مینماید. کودکان چاق معمولا بلند قد تر از قد مورد انتظار بر اساس قد والدین، هستند و بنابراین نسبت به سن خود نسبتا زودتر قد بلند میشوند. کودکان چاقی که قدشان کمتر از قد مورد انتظار است ممکن است اختلال رشد داشته باشند. گاهی اوقات بیماریهای مزمن بیشتر بر وزن تاثیر میگذارند. تا قد. اما بیماریهای غدد درون ریز مانند کمبود ایزوله هورمون رشد عمدتا بر صدک قد بیشتر از وزن تاثیر میگذارد بنابراین مقایسه صدک وزن و قد نیز سودمند است. مولفه کلیدی این ارزیابی، سابقه بیمار و معاینه ها است که ویژگیهای بیماری مزمن و سندرمهای بدریختی را هدف قرار میدهد. یکی از مولفه هایی که ارزیابی آن دشوار است این است که آیا اشتباه یا مشکلات در فرایند شیردهی به نوزاد بر رشد و تغذیه او تاثیر گذاشته است یا خیر. کودکانی که در محیط نامناسب مورد طرد شدگی یا سوء استفاده قرار داشته اند، رشد ضعیفتر و قد کوتاهتری دارند. با این حال بررسی آن دشوار است.  

بیشتر بخوانید: اضافه وزن و چاقی در کودکان

 بلوغ  

بلوغ و افزایش تولید استروئید جنسی در بدن باعث میشود بررسی و تشخیص برای متخصص دشوارتر شود چرا که یک متغیر دیگر به این مجموعه پیچیده اضافه شده است. بلوغ نسبتا زود یا دیر هنگام ممکن است با عبور از صدک قد در جدول همراه باشد بنابراین سرعت افزایش قد را نمیتوان به عنوان یک شاخص برای بررسی سلامت یا بیماری کودک در دوران بلوغ در نظر گرفت. جهش رشد یک ویژگی زودرس در بلوغ دختران است اما در پسران دیرتر اتفاق می افتد به طوری که تولید پیشرونده گنادوتروپین روی داده و همراه با آن بزرگ شدن بیضه ها تا مدتی بدون افزایش سرعت رشد، تجربه میشود. افزایش سرعت بلند شدن قد در بلوغ با افزایش مسزان استروژن در هر دو جنسیت مرتبط است و افزایش ترشح جهشی هورمون رشد بلوغ را بازتاب میکند که با تاثیر مستقیم استروئید جنسی در اپیفیز همراه است. تاخیر در پیشرفت بلوغ با تاخیر در شتاب رشد همراه است.  
ارزیابی کودک کوتاه قد مستلزم درک درست سیستم مرحله بندی بلوغ تانر دارد و دستیابی به تشخیص درست در نوجوانان کوتاه قد بدون آگاهی یافتن از وضعیت بلوغ او، دشوار است. ترکیب پیشروی نسبتا دیر به بلوغ و کوتاهی قد والدین میتواند باعث شود کودک سالم تا مدتی با مقایسه با همسن و سالان یا بر اساس جدول رشد، به نظر کوتاه قد برسد. زمان بندی بلوغ تا حد زیادی ارثی و ژنتیکی است و باید زمان بلوغ والدین نیز در آن مد نظر قرار بگیرد. معمولا پسران پس از شروع بلوغ حدود 20 تا 30 سانتیمتر رشد میکنند در حالی که دختران بین 15 تا 25 سانتیمتر بلندتر میشوند.