بسیاری از کودکانی که اضافه وزن دارند یا چاق هستند در کاهش وزن موفق نمیشوند و خود و خانواده شان از این وضعیت ناامید و نگران میشوند و نمیدانند چه باید بکنند. اضافه وزن در کودکان یا چاقی در کودکان با مشکلات متعددی در سلامتی همراه است به همین علت کاهش وزن و رسیدن به وزن نرمال بسیار مهم است. آگاهی یافتن از روشهای کاهش وزن به شما وکودکتان کمک میکند در این زمینه به موفقیت دست یابید. از طرفی مراجعه به پزشک و مشورت گرفتن از او نیز بسیار مهم است چرا که کودکان با سرعت های متفاوتی در حال رشد هستند و همیشه به راحتی نمیتوانید متوجه شوید کودکتان کمبود وزن یا اضافه وزن دارد و یا وزن او طبیعی و درست است.
دلایل اضافه وزن در کودکان
برای هر برنامه کاهش وزن باید علت افزایش وزن در نظر گرفته شود. دو توضیح ساده برای چاقی کودکان وجود دارد:
1- خوردن کالری بیش از حد نیاز
2- فعالیت بدنی و تحرک کم
بسیاری از کودکان که دچار اضافه وزن میشوند (جدا از آن دسته که به دلایل پزشکی و بیماری چاق میشوند) یک یا چند مشکل زیر را دارند:
اندازه هر پرس غذایشان زیاد است
به واسطه خوردن نوشابه، شربت یا آبمیوه کالری اضافی دریافت میکنند
فست فود زیاد میخورند
مدت زمان زیادی را صرف بازی های دیجیتالی میکنند
غذاهای فراوری شده و پر کالری زیادی در خانه میخورند
مدت زمان زیادی را پشت کامپیوتر یا گوشی هوشمند مینشینند
زیاد تلویزیون تماشا میکنند
زمان کمی برای تحرک و بازی های فیزیکی صرف میکنند
به دلایل اضافه وزن کودک خود فکر کنید. ممکن است به نظر برسد برای رساندن او به وزن نرمال کار خاصی لازم نیست انجام بدهید، فقط کمی تحرک بیشتر و خوردن کمتر. اما کاهش وزن به این سادگی نیست. بیشتر کودکانی که چاق شده اند با کاهش وزن مشکل دارند همان طور که افراد بزرگسال چنین مشکلی دارند. در بسیاری از مواقع، علت عدم موفقیت در کاهش وزن شامل موارد زیر می باشد:
انتظار غیر واقع بینانه
اگر اهداف کاهش وزن غیر واقع بینانه باشد، به نتیجه نمیرسد. مثلا اولین هدف باید جلوگیری از افزایش وزن باشد نه کاهش آن. اگر کودک ظرف چند ماه به این هدف دست یافت، به فکر اصلاح برنامه غذایی و افزایش تحرک او برای کاهش وزن بیفتید. اهداف کاهش وزن را پله پله مشخص کنید.
اقدام شدید و فوری
یکی از بزرگترین اشکالات بیشتر افراد در کاهش وزن تسلیم شدن در مقابل برنامه کاهش وزن است چون برنامه سفت و سختی تعیین میکنند. مثلا والدین برای کاهش وزن کودک ناگهان شیر کامل پرچرب را به شیر کم چرب تغییر میدهند، به کل مصرف نوشابه و آبمیوه و هر نوشیدنی شیرین دیگر را قطع میکنند و به کودک اجازه نمیدهند هیچ غذای آماده یا فست فود یا خوراکی های ناسالم مصرف نماید. همزمان با این تغییرات گسترده و سخت، کودک را در یک کلاس ورزشی ثبت نام میکنند تا فعالیتش زیاد شود. تصور کنید کودکی که همیشه مشغول بازی های کامپیوتری و اپلیکیشنهای بازی بوده ناگهان باید فعالیت بدنی جدی را شروع کند. چنین برنامه های سخت گیرانه تقریبا همیشه به شکست می انجامند. توصیه میشود برنامه کاهش وزن را با تغییرات کوچک شروع کنید و به تدریج پیش ببرید .
عدم افزایش تحرک
عدم افزایش تحرک (حداقل یک ساعت فعالیت بدنی هوازی متوسط تا شدید در روز و فعالیت بدنی شدیدتر حداقل سه روز در هفته) باید در هر برنامه کاهش وزن سالم در کودکان گنجانده شود. اما در ابتدا باید تنها با یک ربع الی بیست دقیقه ورزش ساده کار را شروع نماید و به تدریج به یک ساعت در روز برساند.
چسبیدن به تفریحات گذشته
کودکانی که تفریحات گذشته که باعث افزایش وزن آنها شده است مانند تماشای تلویزیون، بازی با گوشی یا کامپیوتر یا هر کار کم تحرک دیگر را با تفریحات جدید جایگزین نکنند نمیتوانند در برنامه کاهش وزن موفق شوند. والدین باید تفریحات جدیدی برای کودکان خود فراهم کنند و تفریحات بی تحرک قبلی را محدود نمایند.
عدم برنامه غذایی
والدین و کودکان باید در مورد کاهش حجم هر وعده تصمیم آگاهانه بگیرند و برخی غذاها را از برنامه همیشگی خود حذف کنند یا محدود نمایند. مثلا بسیاری از کودکان ممکن است پس از برگشتن از مدرسه عادت داشته باشند میان وعده پر حجم بخورند و مدتی پس از آن هم شام بخورند. کودکان باید بیش از 5 وعده میوه و سبزیجات در روز بخورند و برنامه غذایی درست و منظم داشته باشند.
حذف یک وعده غذایی یا کم خوردن
بسیار مهم است که خوردن کودک در تمام طول روز پخش شود تا همیشه انرژی داشته باشد و سوخت و سازش کم نشود. به همین علت حذف یک وعده غذایی به خصوص صبحانه، اصلا ایده خوبی نیست. کودک برای تمرکز به انرژی نیاز دارد. از طرفی گرسنگی باعث میشود انتخابهای ناسالمتری برای خوردن داشته باشد. پس بهتر است به جای حذف یک وعده یا کم خوردن او که منجر به گرسنگی میشود، حجم هر وعده را کاهش دهید و انتخابهای سالمتری پیش روی او بگذارید.
بی انگیزگی
شاید سخت ترین بخش کاهش وزن برای کودکان و برخی بزرگسالان، نداشتن انگیزه کافی برای ایجاد تغییرات است. کودک را در برنامه کاهش وزن دخیل کنید و به او دلایل نیاز به کاه شوزن را توضیح بدهید. با پاداش دهی و تشویق، سعی کنید انگیزه کاهش وزن را در او حفظ کنید.
اگر علیرغم تلاشها وزن کودک کمتر نشد، چه باید کرد؟
حتی اگر فکر میکنید کودک همه کارهایی که برای کاهش وزن باید انجام میداد را درست انجام داده است اما موفق نشده است، باز هم احتمالا تلاشها به اندازه کافی نبوده است و باید بیشتر تلاش شود. شما با کارهای زیر میتوانید به کودکتان کمک کنید:
- تغییراتی که کودک در برنامه های خود از جمله ورزش، تحرک، تغییر سرگرمی و عادات غذایی داده است را مرتبا بنویسیدد.
- به کودک انگیزه بدهید بیشتر فعالیت کند. مثلا ببینید به چه ورزشی علاقه مند است یا چه نوع تحرکی را بیشتر میپسندد.
- با تهیه غذاهای سالمتر و کم کالری تر و میان وعده های سالم به کودک کمک کنید رو به غذاهای پرکالری و کم ارزش نرود.
- هر روز همه خانواده را درگیر فعالیت بدنی کنید تا کودک انگیزه بگیرد.
- بازخورد مثبت نسبت به تغییرات هرچند اندک کودک نشان بدهید.
اگر میبینید تغییرات مثبت زیادی در برنامه کودک ایجاد شده و مدتی پابرجا بوده اما هیچ کاهش وزنی حاصل نشده است، کودک را نزد پزشک ببرید تا وضعیت سلامت او بررسی شود.