عدم تحمل غذا وضعیتی آزار دهنده است چون اگر غذایی را که دستگاه گوارشتان نمیتواند تحمل کند مصرف کنید، دل درد، ناراحتی شکم و حالت تهوع و نفخ و اسهال نصیبتان میشود و اگر هم بخواهید از این مشکلات دوری کنید باید از خوردن بعضی از غذاهای مورد علاقه خود پرهیز کنید. علائم دیگری که در عدم تحمل غذا ممکن است تجربه شود درد مفصل یا عضله، سردرد، کسالت و حتی علائم پوستی مثل اگزما و جوش است.
لبنیات یکی از غذاهایی است که افراد زیادی نمیتوانند آن را خوب گوارش کنند.
عدم تحمل لاکتوز (قند شیر)
براورد میشود 75% از افراد بزرگسال عدم تحمل لاکتوز دارند. لاکتوز قند طبیعی موجود در بیشتر محصولات لبنی است. عدم تحمل لاکتوز به قدری شایع است که برخی از کارخانه های محصولات غذایی اقدام به تولید شیر بدون لاکتوز کرده اند. محصولات بدون لاکتوز با آنزیمی به نام لاکتاز فراوری میشود که پیش از این که محصول را بخورید لاکتوز موجود در لبنیات را تجزیه میکند. آنزیم لاکتاز در واقع همان چیزی است که بدن افرادی که عدم تحمل لاکتوز دارند، کم دارد.
آنزیم لاکتاز به طور طبیعی در دستگاه گوارش تولید میشود و یکی از آنزیمهای گوارشی است. این آنزیم قند لاکتوز را در روده تجزیه میکند. افرادی که لاکتاز کافی ندارند، لاکتوزی که وارد بدنشان میشود را نمیتوانند تجزیه کنند. عدم تجزیه لاکتوز باعث میشود این قند مورد مصرف میکروبهای شکم قرار بگیرد. با مصرف قند توسط باکتریها، فرایند تخمیر اتفاق می افتد که حاصل آن تولید گاز در شکم، نفخ، درد و گاهی اسهال است.
لاکتوز در لبنیات پخته شده مثل ماست و پنیر، به مقدار کمتری وجود دارد. مصرف محصولات بدون لاکتوز کار ساده ای نیست چون در بسیاری از انواع محصولات غذایی مثل شیرینی ها، بیسکوئیتها، نانها، سسها و غیره از محصولات شیر استفاده میشود و اگر هر یک از اینها را بخورید، لاکتوز خورده اید. همچنین برخی از داروها و مکملهای غذایی حاوی شیر هستند. اگر علائم عدم تحمل غذایی را تجربه میکنید توجه کنید ببینید چه زمانی علائم بروز میکنند و قبل از آن چه خورده بودید.
آلرژی به پروتئین شیر (کازئین و وی)
شیر یکی از غذاهایی است که بسیاری از مردم به آن آلرژی دارند. دو پروتئین که بیشتر مسئول آلرژی به شیر هستند کازئین و وی هستند. کازئین و وی بر خلاف عدم تحمل لاکتوز، صرفا مشکل عدم گوارش ندارند بلکه منجر به حمله سیستم ایمنی و تولید پادتن (آنتی بادی) ایمنوگلوبین ای میشوند. این واکنش سیستم ایمنی باعث التهاب در بدن میشود. در واقع ما نمیدانیم چه تعدادی از مردم دچار آلرژی به شیر هستند اما بیشتر براوردها نشان میدهند تعداد آن خیلی کمتر از عدم تحمل لاکتوز است.
با این حال حتی اگر واکنش فوری ایمنی و تولید پادتن ایمنوگلوبین ای مشاهده نشود، باز هم بسیاری از مردم به کازئین و وی شیر واکنش نشان میدهند.
این پروتئینهای آلرژی زای شیر همانند لاکتوز در هر محصولی که در آن به نوعی از شیر استفاده شده باشد وجود دارد. بنابراین اگر آلرژی به شیر دارید تصور نکنید فقط لبنیات نباید مصرف کنید بلکه بسیاری از پودرهای پروتئین حاوی پروتئین وی شیر هستند.
برخی از علائم آلرژی به شیر با عدم تحمل لاکتوز متفاوت است مانند گرفتگی بینی و تولید خلط. همچنین به نظر میرسد آلرژی به کازئین با چربی شکم مرتبط است.
جالب است بدانید افرادی که عدم تحمل گلوتن دارند اغلب به پروتئینهای شیر نیز آلرژی دارند. این ممکن است به علت شباهت زیاد ساختار مولکولی پروتئین شیر و گلوتن باشد.
بدون لبنیات، چگونه کلسیم بدن را تامین کنیم؟
اگر نگران هستید با حذف لبنیات از چه منبعی کلسیم خود را تامین کنید، باید بدانید این غذاها نیز منبع قابل توجهی از کلسیم هستند:
ماهی ساردین با استخوان، کلم برگف اسفناج، انجیر خشک، برگ شلغم، خرچنگ، کنسرو سالمون، دانه چیا، کنجد، برگ چغندر، برگ خردل، کلم برگ چینی، بادام، بامیه، میگو، کنگر فرنگی، منداب، ریواس، کاهو، کلم، سیب زمینی شیرین، بروکلی، زردک، جوانه بروکسل، لوبیا سبز، پرتقال و کیوی.
خوشبختانه همه مواد مغذی موجود در لبنیات در غذاهای دیگر هم وجود دارد.
نتیجه
اگر دائم پس از خوردن شیر یا لبنیات دیگر شکمتان باد کرده و نفخ دارید یا دچار اسهال میشوید ممکن است دچار عدم تحمل لاکتوز باشید. اگر دچار گرفتگی بینی و خلط میشوید ممکن است به شیر آلرژی داشته باشید. اگر این علائم را دارید میتوانید حداقل دو هفته کلیه محصولات لبنی را از برنامه غذایی خود حذف کنید و ببینید آیا بهبودی حاصل میشود یا نه.
پس از دو هفته دوباره لبنیات با چربی بیشتر مثل کره و پنیر را وارد برنامه غذایی خود بکنید و ببینید چه میشود. اگر هیچ مشکلی نداشتید سه روز صبر کنید و سپس ماست را وارد برنامه خود کنید. اگر باز هم مشکلی نداشتید میتوانید شیر را هم مصرف کنید.
از آنجایی که
شیر چربی کمتری در مقایسه با پنیر و ماست دارد، گوارش آن سخت تر است. به همین علت مصرف لبنیات پر چرب معمولا برای فرد راحت تر است.
اگر شک دارید به لبنیات آلرژی دارید یا عدم تحمل لاکتوز دارید، حتما به متخصص مراجعه کنید.
https://www.holisticharmonyhealth.com/blog/view/dairy-intolerance-is-it-lactose-casein-or-whey
دوستدار شما دکتر بهروز مقدادی