چاقی و بلوغ زودرس

تحقیقات نشان میدهند امروزه سن متوسط شروع بلوغ در کودکان از گذشته کمتر شده است و به طور کلی کودکان زودتر به بلوغ میرسند. بسیاری از محققان معتقدند چاقی حداقل در دختران در بلوغ زودرس نقش دارد.

آیا چاقی باعث بلوغ زودرس میشود؟

بلوغ یک فرایند است که چند سال طول میکشد. هنگامی که بلوغ در دختران زودتر از هشت سالگی شروع شود یا در پسران زودتر از نه سالگی آغاز گردد، به آن بلوغ زودرس گفته میشود. تحقیقات نشان میدهد در دختران بین چاقی و بلوغ زود هنگام ارتباط وجود دارد. شماری از تحقیقات این ارتباط را در دختران مشاهده کرده اند و از طرفی دیده شده است که دخترانی که کمبود وزن دارند به خصوص کودکانی که کم خوری روانی یا آنورکسی دارند، بلوغشان دیرتر اتفاق می افتد. محققان میگویند تا کنون شواهدی که نشان دهد چاقی در پسران احتمال بلوغ زودرس در آنها را افزایش میدهد به دست نیامده است. پسرانی که چاق هستند در واقع ممکن است دیرتر از سن متوسط به بلوغ برسند.

پایین آمدن سن بلوغ به چه معناست؟

تحقیقات نشان میدهند سن متوسط شروع فرایند بلوغ در سالهای اخیر کاهش داشته است. سن شروع اولین پریود در دختران به نظر میرسد تغییری نکرده است اما رشد سینه ها که معمولا اولین نشانه بلوغ است ممکن است یک سال زودتر از گذشته، شده باشد. محققان بیان میدارند کاهش سن بلوغ به نظر میرسد در برخی کشورها از جمله آمریکا، با افزایش چاقی ارتباط دارد. با این حال نمیتوان گفت قطعا چاقی منجر به بلوغ زودرس شده است. چاقی تنها عامل این اتفاق نیست چرا که حتی در کشورهایی که چاقی در کودکان کمتر شایع است هم به نظر میرسد سن بلوغ پایین آمده است. در یک پژوهش در سال 2009 در دانمارک، مشخص شد در یک دوره 15 ساله، متوسط سن شروع رشد سینه ها در دختران یک سال کامل پایین آمده و از حدود یازده سالگی به زیر ده سالگی کاهش یافته است. نرخ چاقی در دانمارک بسیار پایینتر از امریکاست با این حال پایین آمدن سن بلوغ دختران در این دو کشور مشابه است. بنابراین چاقی به تنهایی عامل این وضعیت نیست و محققان به دنبال بررسی عوامل دیگر هستند.

چاقی چگونه بر بلوغ تاثیر میگذارد؟

یک توضیح ممکن برای این ارتباط، هورمون لپتین است. سلولهای چربی، لپتین تولید میکنند. هر چه چربی بیشتری داشته باشیم، لپتین بیشتری در بدنمان تولید میشود و لپتین نقش مهمی در تنظیم اشتها، نوع بدن و تولید مثل ایفا میکند.

لپتین به خودی خود باعث شروع بلوغ نمیشود اما شواهدی وجود دارد که نشان میدهد برای این که کودک وارد دوره بلوغ شود باید لپتین کافی در بدن داشته باشد. دخترانی که مقدار زیادی لپتین دارند (به دلیل اضافه وزن)، بیشتر مستعد بلوغ زودرس هستند.

از طرفی تغییرات زیست شناختی در کودکان کم سن میتواند تاثیرات بلند مدت داشته باشد. تحقیقات نشان میدهند وزن گیری سریع در نوزادی میتواند با چاقی در آینده و بلوغ زودرس همراه باشد. یک ارتباط بسیار متفاوت دیگر نیز بین اضافه وزن و بلوغ زود هنگام وجود دارد. چاقی باعث میشود برخی کودکانی که عملا وارد فرایند بلوغ نشده اند، تشخیص بلوغ زودرس داده شوند. چون گاهی اوقات پزشک چربی اضافی را با رشد سینه در دختران اشتباه میگیرد. این وضعیت نامتداول نیست و ممکن است اتفاق بیفتد. حتی برای متخصصین غدد نیز تمایز بین چربی اضافی و بافت سینه دشوار است بنابراین دخترانی که چاق هستند ممکن است به اشتباه، تشخیص بلوغ زود هنگام دریافت کنند.

والدین چه کاری برای کمک به کودکان چاق و جلوگیری از بلوغ زودرس میتوانند انجام بدهند؟

ارتباط بین چاقی و بلوغ زودرس به این معنی است که عوارض چاقی در کودکان فراتر از آن چیزی است که والدین تصور میکنند. اما این که آیا برای جلوگیری از بلوغ زودرس، باید از چاقی در کودکان جلوگیری کرد و این کار نتیجه میدهد یا خیر، مشخص نیست. از نظر تئوری محتمل است اما همان طور که گفته شد عوامل متعددی در بلوغ زودرس دخیل هستند که هنوز چیز زیادی در مورد آنها نمیدانیم. در هر صورت چیزی که به طور قطع میدانیم این است که جلوگیری از چاق شدن کودک و حفظ وزن نرمال، جلوی عوارض و بیماریهای بسیاری که در اثر چاقی به وجود می آید را میگیرد.

برای جلوگیری از اضافه وزن در کودک میتوانید اقدامات زیر را انجام دهید:

• به میزان کالری هایی که کودک در روز دریافت میکند توجه کنید. اگر کالری زیادی دریافت میکند، بدون این که غذای او را خیلی محدود کنید، کالری او را پایین بیاورید.
• کودک را به فعالیت جسمانی و تحرک بیشتر تشویق کنید.
• الگوی سالم تغذیه و ورزش برای کودکان خود باشید.
• با پزشک کودک مرتبا در ارتباط باشید.

اگر کودک اضافه وزن دارد و وارد بلوغ زودرس شده است چه باید بکنم؟

در این شرایط هم رساندن کودک به وزن سالم در حفظ سلامت او اهمیت زیادی دارد اما فرایند بلوغ را متوقف نمیکند. شواهدی وجود ندارد که نشان دهد کاهش وزن تاثیری بر تاخیر در بلوغ کودکی که وارد فرایند بلوغ زودرس شده است، دارد. کارشناسان هنوز علت بسیاری از موارد بلوغ زودرس را نمیدانند بنابراین ممکن است علت بلوغ کودک شما چاقی نباشد. عوامل دیگری مانند ژنتیک، جنسیت، نژاد و محیط نیز در این امر نقش دارند. در هر صورت به جای احساس گناه و عذاب وجدان، کودک را نزد پزشک ببرید تا با بررسی شرایط او، درمان مناسب در پیش بگیرد.

بیشتر بخوانید:

علائم بلوغ در دختران و پسران 

بلوغ زودرس چه عوارضی دارد؟ 

تشخیص و درمان بلوغ زودرس در کودکان